ЖАН-ДҮНИЕНІҢ ЖАҢҒЫРЫҒЫ

Алаштың аяулы азаматы, ғалым Ақ­селеу Сейдімбек Марфуға Бектемірованың жекелеген шумақтарын талдай келе, оны дегдар ақынға балайды

Ұнатқан әннің композиторына емес, ең алдымен мәтін авторына мән беру әдетіміз болып кеткен. Сол сияқты ақын Марфуға Бектемірованың есімін алғаш рет әнші Ералхан  Әбішев орындайтын  «Аққуым менің, қайдасың?» әні шыққан кезде таныдық. Сонда осы әннің сөзін жазған адамның жыр аққуы атанған Марфуға Айтхожинамен аттастығына назар аударғанбыз. Бұл бергі жағы екен, Марфуға Бектемірова мен орыстың атақты ақыны Марина Цветаеваның жылдары басқа болғанмен, туған күндері бір болып шықты. обложка книги Тағдыр маңдайына ұзақ ғұмыр жазбаған екі ақын да поэ­зиядан бөлек прозаға қалам тартты. Жақында ақын ретінде танылған Мар­фуғаның қаламгерлік қары­мын байқататын «Нұрлы дүние» атты кітап қолы­мызға түсті. Ақынның жары Есенгелді Сүйінов құрастырған кітапта белгілі тұлғалардың Марфуға Бек­темірова жайлы кезінде айтқан пікірлері, автордың әңгімелері мен сұхбаттары жинақталған. марфу5а  «Жақсы сөз жақсылыққа жетелейді» атты кітаптың беташар тарауындағы бір пікірге көңіл аударайық. Алаштың аяулы азаматы, ғалым Ақ­селеу Сейдімбек Марфуға Бектемірованың жекелеген шумақтарын талдай келе, оны дегдар ақынға балайды. Көтеретін тақы­рыбын тап басып: «Оның өлеңдерінің алтын арқауы – адам, қоғам, табиғат. Түптеп келгенде, өнер атаулының тұғыры да осы үштаған. Бір-бірімен ұлы тұтастықта болатын осы үштаған құбылыстан Марфуға бәрін-бәрін де таба алған, тани да алған. Оның өлеңдерін оқығанда жүрегің тазарады, үлкен арманның әлдиіне бөленесің. Туған жеріңнің қадір-қасиетін тереңірек сезіне түсесің» дейді ол. Кітапты әрі қарай оқи келе, Ақселеу Сейдімбектің автордың шығармашылығы туралы айтқан пікіріне қо­сыласың. «Өмірімнің мәні» аталатын екінші тарау­дағы әңгімелерден жылылық есетінін байқайсың. Сұлу Көкше өңірінің перзенті Марфуға Бектемірова онда ауыл өмірін, бала кезінде өзі көрген, көңіліне түйген құбылыстардың сырын ашады. Әсіресе, «Анамның аққулары» атты шығармасы оқырманды бей-жай қал­дыр­майды. Автор мұнда ақ­қулардың тілін тапқан анасының өлімінен кейін табиғаттың осынау нәзік жаратылысының және жетім қалған баланың күйін ғажап астастырған. Кітаппен аттас «Нұрлы дүние» әңгімесі «Атам, әжем және мен», «Мектепке бару хикаясы», «Молданың емі», «Қорлық», «Ин­тернаттағы өмір» ата­латын жеке-жеке бөлімдерге бө­лінген. Мұнда да баланың пси­хологиясы жақсы ашыл­ған. Жалпы, кітапты оқи отырып, автор­дан тамаша балалар жазу­­шысы шығатын еді деп ойладық. «Өмірімнің мәні» тарауын­дағы әзіл әңгімелер автордың осы жанрды да меңгергенін байқатады. Марфуға Бектемірова қа­ламы қарымды журналист те болатын. Оны кітапты қорытындылайтын «Асыл ағалармен сырласу» тарауынан көреміз. Мұнда Ақселеу Сейдімбек, Сәбит Досанов, Нұрғожа Ораз, Несіпбек Айтұлы, Тұрлыбек Мәмесейіт сынды қазақ руханиятына еңбек сіңірген тұлғалармен сұхбаттары топтасқан. Автор онда тіл, ұлт тағдыры, ауыл тынысы сынды көкейкесті тақырыптарды көтереді. Жұқа ғана кітаптан автор­дың жан-дүниесі көрінеді. Есенгелді Сүйіновтің айтуынша, ақынның артында тағы бес-алты том болатындай еңбегі қалды. Соның ішінде Анна Ахматованың өлеңдерінің аудармаларынан бастап өз өлеңдері, мақалалары мен сұхбаттары бар. Сондай-ақ, Марфуға Бектемірова – 20 шақты ән­нің авторы. Олардың бар­лығын жинақтап шығару да – уақыттың еншісінде. Ал, өзіміз сөзіміздің басында келтірген «Аққуым менің, қайдасың?» әнінің мәтінін автор сегізінші сыныпта оқып жүргенде жазған екен. Жүрек қылын шертетін осындай туындылары ақынның шығармашылығында әлі де кез­деседі. Композиторлар тек осы күнге дейін жарық көрген жыр жинақтарын тауып, оқи білу керек… Аманғали ҚАЛЖАНОВ astana-akshamy.kz